خودروساز ایرانی محمود خیامی + سرگذشت آن از پیکان تا بنز

بیوگرافی و زندگی نامه محمود خیامی

خودروساز ایرانی محمود خیامی از جمله کارآفرینان بزرگ ایرانی است که شهرت جهانی پیدا کرد. محمود خیامی متولد مشهد است و در 17 دی 1308 به دنیا آمد. یکی از مقالات جذاب پارت لوکس به عنوان تولید کننده جلوبندی خودرو به این اسطوره خوروساز ایرانی اختصاص یافته است.

زندگی محمود خیامی فراز و نشیب های بسیاری داشت؛ از ماشین شویی تا تولید خودرو پیش رفت و نام خود را در میان خودروسازهای برتر جاودانه ساخت.

جالب است بدانید پدر او کامیون دار بود اما آینده خوبی نداشت چرا که ارتش روسیه در زمان جنگ جهانی اول وارد مشهد شدند و کامیون های او را پس از مصادره به روسیه منتقل کردند؛ علی اکبر خیامی به کسب و کار خود ادامه داد اما این بار همان مکان نگهداری کامیون ها را تبدیل به تعمیرگاه کامیون کرد. محمود برای کمک به پدرش مجبور شد به دبیرستان شبانه برود و در آن جا ادامه تحصیل دهد.

بگذارید داستان محمود و برادرش را از ابتدا یکبار دیگر مرور کنیم. آن قرار داشتند به رویاشان برسند و به یک خودروساز ایرانی بزرگ تبدیل شود و از آن جا که نمی شود ره صد ساله را یک شبه پیمود، مسیر دشواری را طی کردند.

ماشین شویی محمود خیامی در مشهد

محمود و برادرش از ماشین شویی در مشهد شروع کردند و بعد از آن به تعمیرات ساده در کنار خیابان پرداختند و در نهایت کار در تعمیرگاه ماشین را تجربه کردند.

در سال 1328 محمود خیامی فکری در سر پروراند و نتیجه آن مهاجرت او از مشهد به تهران بود او توانست به صورت اقساطی در جاده کرج زمینی را خریداری کند و آن را تبدیل به یک تعمیرگاه ماشین کند. در کنار تعمیر به اتاق سازی و صندلی سازی پرداخت. پیشرفت او به حدی رسید تا این که احمد خیامی توانست از نماینده مرسدس بنز در ایران شاسی اتوبوس بگیرد و عملیات اتاق سازی روی آن انجام دهد.

یکی از امکانات بسیار جالبی که برای این اتوبوس ها ایجاد می کرد توالت بود که مسافران در مسیرهای طولانی دغدغه ای نداشته باشند.

او بعد از مدتی توانست کارگاه صندلی سازی را به طور مجزا ایجاد کند که بعد ها اولین کارخانه مبل سازی در ایران از روی این کارگاه ایده گرفت و شروع به فعالیت کرد. نام برند مبلسازی مبلیران بود.

 خیامی فردی درستکار بود او اولین کارافرینی بود که برای کارگران خود خانه ساخت و تحویل داد.

از ماشین‌شویی تا ماشین‌سازی

محمود خیامی در یکی از خاطراتش می گوید: «من که در دبیرستان شهرضا در مشهد درس می خواندم برای راه اندازی تعمیرگاه مشغول کار شدم و شب ها برای ادامه تحصیل در آموزشگاه شبانه رازی تحصیل می کردم. در سال ۱۳۳۸ عازم تهران شدم و به اتفاق برادرم ایران ناسیونال را تاسیس و اجازه ساخت اتوبوس و بعدا اجازه ساخت اتومبیل سواری را از دولت دریافت کردیم. من افتخار خادمی علی بن موسی الرضا را دارم و خود اوست که همیشه پشتیبان من در سخت ترین شرایط می باشد».

او همچنین در خصوص کار در ماشین شویی و راه اندازی کارواش در مشهد بیان می دارد:

من و برادرم محمود (خیامی)، هر دو با کفش پاره در راه موفقیت قدم بر می داشتیم. از همان سالی که من و برادرم پول خرید پارچه پالتویی خود را سرمایه گذاری کردیم، دیگر پالتو نداشتیم.

صبح های خیلی زود در آن سرمای طاقت فرسای مشهد از خانه تا محل کار، که بیشتر از ۵ کیلومتر بود، با لباس های مندرس و کفش هایی که کفشان سوراخ بود و آب واردشان می شد می رفتیم سرکار و تا بعد از غروب، ماشین می شستیم.

با آن که مردم سعی می کردند تحقیرمان کنند، هیچوقت احساس حقارت نمی کردم بلکه خود را از همه بالاتر می دانستم و به موفقیت اطمینان کامل داشتم.

اکثر آشنایان می گفتند ماشین شویی هم شد کار؟ و من صریحا به آن ها می گفتم این کار اولین قدم ها برای ساخت اتومبیل است. ساختن اتومبیل هدف اصلی ام بود. من و محمود اکثر اوقات درباره ساخت اتومبیل در ایران فکر می کردیم (پیکان سرنوشت ما، صفحه ۶۳)

پرداختن به زندگی خیامی ها از جهات بسیاری خواندنی و با ارزش است. چرا که زندگی آنان دربردارنده درس ها و آموزه های فراوانی برای علاقمندان به کارآفرینی بومی است و در ضمن آن برخی اصول مهم اخلاق تجاری و رفتار صنعتی آشنا می شویم. از لابه لای شرح زندگی ایشان سیاستگذاران اقتصادی بهتر می توانند مشکلات یک کارفرمای صنعتی در ایران را بفهمند. اداره واحدهای اقتصادی به صورت خانوادگی و تعارضات مختلف خانوادگی و اقتصادی از جمله چالش های مهم جامعه شناسان اقتصادی است. مطالعه زندگی خیامی ها می تواند مدل مشکلات اقتصادی ناشی از روابط خانوادگی و راه حل های بومی برای این معضل را به خوبی نشان دهد. مزیت دیگر بررسی زندگی این خانواده این است که الگوی مناسبی برای حل چالش تضاد بین کارگران با مدیران شرکت در بنگاههای اقتصادی خانوادگی باشد.

در اینجا به گفتاری زیبا از رفتار اجتماعی مردم با ایشان به هنگام پول داری و نداری اشاره می کنیم او می گوید: «من در زندگی و کارم  دوران  پرفراز و نشیبی را سپری کردم گاه موفق بودم و گاه در کاری موفق نمی شدم و در اوج بی پولی و گرفتاری قرار می گرفتم». اما رفتار مردم به هنگام نداری او جالب است:

« زمانی که بی پول می شدم سعی می کردم طرف های تجاری و همکاران من متوجه نشوند. مثلا سه سال من صورتم را با سیلی سرخ کردم که کسی متوجه نشود پولی در بساط ندارم.

در سن ۲۰ سالگی که به واسطه تجارت موفقیتی حاصل کرده بودم اغلب فامیل و دوستان با من مهربان بودند و حتی مرا که جوان بودم به عنوان ریش سفید در عقد دختران و پسرانشان دعوت می کردند. تجار از من مشورت می خواستند و در هنگام عید همه به دیدن من می آمدند.

اما از زمانی که مردم شنیدند وضع مالی من خوب نیست همه رشته های آشنایی و دوستی را چنان بریدند که گویی به طاعون و وبا گرفتار شده ام.

دیگر نه به مهمانی ها دعوتم می کردند، نه در روز عید به دیدن من می آمدند و نه کسی گله می کرد که چرا به دیدن او نرفته ام در صورتی که در سال های قبل اگر به بازدید کسی نمی رفتم سخت گله مند می شد.

یکی از نکات ارزشمند زندگی ایشان همکاری شرکت های بزرگ خودروسازی در اروپا و امریکاست و یک نوع جهان وطنی در رفتار آنان مشاهده می شود. ایشان اولین محصول کارخانه جات صنعتی ایران ناسیونال تولید اتوبوس و مینی بوس با امتیاز دایملر بنز آلمان بوده پس از آن در سال ۱۳۴۶ سالن تولید پیکان را با امتیاز گروه روتس انگلستان مورد بهره برداری قرار گرفت. سالن های اتوبوس معروف ۳۰۲ و ۳۰۹ با امتیاز دایملر بنز افتتاح شد. یکی دیگر از نگاه جهانی داشتن آن مجموعه اخذ اعتبارات بین المللی بود به طوری که در سال ۱۳۵۲ از بانک جهانی مبلغ ۱۱ میلیون دلار وام ده ساله برای اجرای طرح توسعه موتور سازی دریافت نمود. این روند در تا پایان زندگی ایشان به روشنی به چشم می خود. و تنها با واژه هایی مثل خودکفایی بازی نمی کرد بلکه از هر دستاورد انسانی بهره می گرفت.

کارآفرینی به شیوه برادران خیامی: بنیان‌گذاران ایران ناسیونال

كتاب کارآفرینی به شیوه برادران خیامی؛ از دیگر کتاب هایی است که به بررسي زندگي كاری و شخصي برادران خيامي می پردازد. بی شک راهی که این دو در علم كارآفريني گشوده‌اند چراغ راه، راهنما و آيينه‌ پيش روی تمامی مديران و كارآفرينان ايران است. رضا يادگار و مهشيد سنايی‌فرد دو نویسنده این اثر هستند و این کتاب توسط انتشارات کارآفرینان بزرگ به زیور طبع آراسته شده است.‏‏‏

استارت کارگاه مونتاژ خودرو

خودروساز ایرانی روز به روز پیشرفت کرد تا این که توانست برای اولین بار در سال 1341 کارگاه مونتاژ خودرو را تاسیس کند.

شرکت خیامی با نام ایران ناسیونال به ثبت رسید. توان تولید این شرکت با سرمایه 40 میلیون تومانی که داشت روزانه 10 خودرو سبک و 7 خودرو سنگین بود.

درست بعد از 7 سال که از عمر شرکت گذشت سرمایه ایران ناسیونال 12 برابر شد این یعنی پیشرفت و موفقیت خودروساز ایرانی با برند ناسیونال.

خودروساز ایرانی توانست در لیست بزرگترین خودروسازان آسیا قرار بگیرد و با آن ها به رقابت بپردازد. در سال 1352 خیامی اعلام کرد که ایران ناسیونال تولید قطعات یدکی را را در لیست مهمترین برنامه های خود قرار داده است و قرار است در این صنعت به خودکفایی برسیم.

بعد از ایران ناسیونال پیشرفت خیامی ها صعودی بود آن ها توانستند کارخانه ها و کارگاه های متعددی را ایجاد کنند که با این کار کمک بزرگی به اشتغال کشور شد.

کارخانه های بعد از ایران ناسیونال

کارخانه های بعد از ایران  ناسیونال که توسط برادران خیامی ایجاد شد به شرح زیر است:

1. کارخانه لاستیک سازی بریجستون ایران
2. شرکت پیستون سازی ایران
3. کارخانه ایدم در تبریز برای تولید موتور دیزل
4. کارخانه پلی رنگ
5. کارخانه فنر سازی کرج
6. شرکت ریخته گری
7. شرکت رضای مشهد
8. ایجاد دوهنرستان

دلیل اخراج محمود خیامی از ایران

بعد از پیروزی انقلاب چپ گرایان، صاحبان صنعت را دشمن می دانستند. با توجه به این دیدگاه قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران تصویب شد و نام برادران خیامی در لیست افراد ذکر شده تحت عنوان این قانون در آمد.

برادران خیامی دستگیر شدند واموال آن ها مصادره شد و آن ها از کشور اخراج شدند و تمام عمر خود را در انگلستان سپری کردند.

خودروساز ایرانی در آمریکا

محمود خیامی ادعا کرد که اگر شرکت ایران ناسیونال می توانست 8 تا 10 سال دیگر فعالیت کند ایران دیگر نیازی به صنعت نفت در ایران ندارد.

اعتبار و سابقه فعالیت او با مرسدس بنزبه گونه ای بود که باعث شد در خارج از ایران بیکار ننشیند و توانست از صفر با فروشندگی آغاز کند و در نهایت نمایندگی های فروش مرسدس بنز در انگلستان و آمریکا را از آن خود کند.

ایجاد مدرسه و مجموعه آموزشی توسط محمود خیامی

خیامی در سال های اخیر قدم بزرگی برداشت. او با این که از ایران رفته بود اما هنوز دلش با  ایران بود. او 110 مدرسه در روستاهای خراسان با نام امام علی تاسیس کرد.

علاوه بر آن 8 مجموعه آموزشی را در مشهد ایجاد کرد. در نهایت با 18 میلیارد سرمایه 18 مجموعه کار و دانش تاسیس کرد که هم اکنون مورد استفاده قرار گرفته است.

کتاب پیکان سرنوشت ما

کتاب «پیکان سرنوشت ما» که با بهره گیری از نوشته و خاطرات احمد خیامی توسط نشر نی نوشته شده؛ از جمله کتاب های جالب این روزهاست که ارزش خواندن را دارد. از آن رو که بسیاری از روایت های این کتاب، دربردارنده دروس و آموزه های فراوانی برای علاقمندان به کارآفرینی بومی است. روایت کننده کتاب همچنین موارد تجربی زیادی را در خصوص توسعه صنعت سنگین خودروسازی و نیز نظام توزیع و فروش در فروشگاه های زنجیره ای کوروش، رابطه با شاه، سازماندهی و مدیریت در راه توسعه شرکت و از همه مهم تر مشکلات روابط خانوادگی و تاثیر آن را در شرکت ایران ناسیونال تشریح کرده است. همچنین کارآفرینان دست و پنجه نرم کردن یک کارفرمای صنعتی در ایران را متوجه می شوند.

از نکات جالب این کتاب مساله حمایت محمد رضا شاه از توسعه شرکت ایران ناسیونال و فروشگاههای زنجیره ای کورش است. از آنجا که شاه در موارد زیادی در این کارخانه حضور پیدا می کرد و قسمت های مختلف آن را بازدید می کرد هنگامی که خود نمی توانست اسدالله علم را به آنجا می فرستاد؛ از این رو برخی این طور تعبیر کرده اند که شاه یکی از سهامداران عمده ایران ناسیونال بوده اما این کتاب و اسناد دیگر تاکنون این ادعاها را تایید نکرده اند.

دارایی خالص محمود خیامی

خیامی با توجه به این که بعد از اوج پیشرفت خود در ایران تمام دارایی آن صفر شد و حتی حساب بانکی های آن مسدود شد. فعالیت خود را این بار با فروش و گرفتن نمایندگی های مرسدس بنز شروع کرد و خالص دارایی وی به 150 میلیون دلار رسید که رقم قابل توجهی است.

از